Rijkswaterstaat Zee en Delta (RWS-ZD)
Vlaams Nederlandse Schelde Commissie (VNSC)
Internationale Schelde Commissie (ISC)
Nationaal Park Oosterschelde (NPO)
Rijkswaterstaat Zee en Delta (RWS-ZD)
Dit orgaan beheert het Nederlandse deel van de Noordzee en de grote wateren, rivieren, meren en kanalen met het oog op bevaarbaarheid, de dijken en keringen voor bescherming tegen wateroverlast en wegen, bruggen en sluizen ter verbinding tussen land, water en natuur. De Deltawerken zijn hiervan een onderdeel.
Bij de uitvoering van werkzaamheden houdt Rijkswaterstaat rekening met beschermde dier- en plantensoorten, zoals vastgelegd in de Omgevingswet, en het internationale en Europese recht, zoals de Verdragen van Bonn en Bern en de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Voor het omgaan met stoffen, afvalstoffen en nog enkele onderwerpen blijft de Milieuwet gelden, omdat deze niet zijn overgebracht naar de Omgevingswet. Zie het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO).
De rol van de minister bij Rijkswaterstaat omvat het stellen van beleidsdoelen, het toewijzen van middelen, het uitoefenen van toezicht en controle, en het nemen van beslissingen over belangrijke projecten en initiatieven binnen het domein van waterbeheer en infrastructuur.
Vlaams Nederlandse Schelde Commissie (VNSC)
In de Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie (VNSC) werken Vlaanderen en Nederland samen aan een duurzaam en vitaal Schelde-estuarium. Als indrukwekkende economische draaischijf en waardevol natuurgebied tegelijk is het estuarium van onmisbaar belang voor de omgeving.
De VNSC is gebaseerd op het Verdrag Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium (2005) en het Verdrag Beleid en Beheer (2005) tussen Nederland en Vlaanderen. Het Politiek College bepaalt het beleid van de VNSC. De Minister van Infrastructuur en Waterstaat vertegenwoordigt de Nederlandse regering. De Minister van Mobiliteit en Openbare Werken vertegenwoordigt de Vlaamse regering. Het Ambtelijk College bereidt het beleid voor en voert het uit. Elk half jaar vergadert het Ambtelijk College van de VNSC over de projecten en ontwikkelingen. Er worden uitvoerige ‘korte verslagen‘ gepubliceerd.
In 2014 werd de Schelderaad ingesteld als adviesorgaan. In de Schelderaad zetelen regionale en lokale overheden, havens, werkgevers en landbouw- en milieuorganisaties. Het voorzitterschap en het secretariaat van de Schelderaad zijn in handen van het Secretariaat-Generaal van de Benelux Unie, wat de onafhankelijkheid van het platform waarborgt.
De VNSC richt zich op veiligheid, toegankelijkheid en natuurlijkheid van de Zeeschelde (van Gent naar Antwerpen), de Westerschelde (van Antwerpen tot de monding), het Kanaal Gent-Terneuzen en het deel van het Schelde-Rijnkanaal. Daarbij moeten de fysieke systeemkenmerken en de natuurlijke dynamiek van het Schelde-estuarium behouden blijven.
In het Verdrag Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium (2005) zijn projecten opgenomen voor de verdieping van de vaargeul tot 13,10 meter, het vergroten van het Zwin en het ontwikkelen van een intergetijdengebied van de Hedwigepolder en Prosperpolder. In Nederland komt er 600 ha nieuwe intergetijdenatuur en in Vlaanderen 1.100 ha.
In het Verdrag Beleid en Beheer (2005) wordt wetenschappelijk onderzoek toegevoegd voor de gemeenschappelijke monitoring van de morfologische evolutie, de ondersteuning van plannen en de effecten van de uitvoering van projecten. De Scheldemonitor is het informatiesysteem voor Onderzoek en Monitoring dat in opdracht van de VNSC wordt uitgevoerd door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ).
In 2001 hebben Nederland en Vlaanderen gemeenschappelijk de Lange Termijn Visie Schelde-estuarium (LTV 2030) vastgesteld. In 2005 is de Ontwikkelingsschets 2010 vastgesteld met projecten voor de periode 2005-2010. In 2018 is een Onderzoeksprogramma Agenda voor de Toekomst (2014-2018) afgerond. In 2019 is een Roadmap vastgesteld: een instrument met gezamenlijke afspraken tussen VNSC en Schelderaad over de inhoud, planning, participatie, communicatie en evaluatie voor de volgende fase van de Agenda voor de Toekomst (2019 – 2023). In 2019 zijn de Systeemanalyse en het Advies Lange Termijn Perspectief Natuur (LTP-N) vastgesteld en in 2020 de Systeemanalyse Lange Termijn Perspectief Toegankelijkheid (LTP-T). De laatste heeft geleid tot enkele projecten.
Internationale Schelde Commissie (ISC)
In 1994 ondertekenden de regeringen van de Franse Republiek, het Waalse Gewest, het Vlaamse Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Nederland het Verdrag over de bescherming van de Schelde en richtten ze de Internationale Commissie voor de Bescherming van de Schelde (ICBS) op.
De Regeringen van het Koninkrijk België, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Vlaams Gewest, het Waals Gewest, de Franse Republiek, en het Koninkrijk der Nederlanden, sloten in 2005 het Verdrag betreffende de samenwerking voor de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water (KRW), het opstellen van een enkel beheersplan, overleg inzake maatregelen tegen hoogwater, perioden van droogte, en calamiteuze waterverontreiniging en richtten de Internationale Scheldecommissie (ISC) op (Scheldeverdrag 2005). De ISC heeft rechtspersoonlijkheid. Elke delegatie heeft één stem. Het verdrag betreft het ‘internationale stroomgebiedsdistrict van de Schelde (ISGD Schelde)’, waartoe – naast het stroomgebied van de Schelde – enkele andere rivieren (waaronder de Oosterschelde, de Grevelingen, de Brabantse Wal en het zuidelijke deel van het Schelde-Rijnkanaal) en de Belgische kust (en de kusten van Walcheren en Schouwen) behoren. De ISC brengt ‘adviezen of aanbevelingen’ uit aan de Verdragsluitende Partijen om het Scheldeverdrag uit te voeren.
In artikel 3.2. staat als één van de Beginselen van de samenwerking: … de Verdragsluitende Partijen zullen:
“b) de kwaliteit van de aquatische ecosystemen beschermen en waar mogelijk verbeteren, onder andere door inrichtingsmaatregelen en door geleiding van het gebruik ;”
In 1996 werd besloten tot het inrichten van een Homogeen Meetnet Schelde (HMS) om de kwaliteit van het Scheldewater te monitoren. Vanaf 2013 zijn er driejaarlijkse rapporten van het HMS.
In 2009 werd het eerste Overkoepelend Deel van het Beheerplan (ODB) vastgesteld, dat met de KRW-Beheerplannen per delegatie een geheel vormt. In 2022 volgde ODB3. Het Nederlandse KRW-Beheerplan Schelde is te vinden op het Informatiepunt Leefomgeving IPLO.
In 2015 werd met het Masterplan Vis de vrije vismigratie beoogd en met het tweede ODB vastgesteld. Ook werd het Beheerplan Overstromingsrisico’s vastgesteld in het kader van de Europese Richtlijn Overstromings Risico’s (ROR).
Uit het Jaarverslag 2022 is een beeld te verkrijgen van de vele werkzaamheden die de werkgroepen uitvoeren. Zorgen worden geuit over:
- De impact van de klimaatverandering op de waterkwaliteit en de waterkwantiteit, zoals
- droogte die o.a. leidt tot relatief hogere concentratie van vervuiling;
- waterschaarste;
- Vervuiling door PFAS en microplastics;
- Het grondwaterpeil van de Kolenkalk aquifer.
Er is tevredenheid over de verbeterde waterkwaliteit: “De Schelde was in het jaar 2000 virtueel dood. … De beheerplannen hebben ervoor gezorgd … dat de Schelde opnieuw bevolkt werd met vissen.” Maar: “De einddatum van 2027 wordt uitdagend.”
Zuidwestelijke Delta (ZWD)
Binnen de Zuidwestelijke Delta werken Rijk en regionale overheden samen met ondernemers en maatschappelijke partijen aan één doel. Een veilig, economisch aantrekkelijk en gezond deltagebied met voldoende zoetwater, nu en in de toekomst.
De Zuidwestelijke Delta is het gebied met daarin Zeeland, de Zuid-Hollandse eilanden en het westelijk deel van Noord-Brabant. Zee en rivieren komen hier samen. Land en water zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit zorgt voor volop kansen voor de natuur, economie en innovaties.
Het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta bestaat uit de bestuurders van de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland, de waterschappen Brabantse Delta, Hollandse Delta en Scheldestromen, uit elke provincie een gemeente, de voorzitter van het Regioteam en vertegenwoordigers van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Economische Zaken en Klimaat (EZK).
In het Regioteam Zuidwestelijke Delta zitten vertegenwoordigers van maatschappelijke partners uit sectoren zoals natuur, milieu, scheepvaart, recreatie en landbouw en de gemeenten. Zij leveren advies aan het Gebiedsoverleg.
Het Programmateam Zuidwestelijke Delta ondersteunt het Gebiedsoverleg en het Regioteam. Het programmateam bestaat uit een programmamanager, een coördinator voor het Nationaal Deltaprogramma, een coördinator voor de Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta 2050, coördinators voor onder meer de thema’s waterveiligheid, zoet water, klimaatadaptatie en ecologie en waterkwaliteit, een coördinator voor de samenwerking Rijk-Zuidwestelijke Delta, een kenniscoördinator, een programmaverbinder gemeenten, een programmaverbinder zeespiegelstijging, een coördinator communicatie en evenementen en ondersteunende medewerkers.
In het Bestuurlijk Overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO MIRT) van 26 november 2020 is de Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta 2050 vastgesteld met vijf handelingsperspectieven. De minister van Infrastructuur en Waterstaat was opdrachtgever en heeft de Gebiedsagenda aangeboden aan de Tweede Kamer. Het is een inspiratiedocument voor de toekomst dat in een vervolgtraject met stakeholders zal worden uitgewerkt onder regie van het Gebiedsoverleg.
Nationaal Park Oosterschelde (NPO)
De Oosterschelde is per 8 mei 2002 door het Rijk aangewezen als Nationaal Park. De beheerders en gebruikers stemmen hun beleid en handelen af in het Overlegorgaan Nationaal Park Oosterschelde, dat formeel sinds 9 juli 2013 een adviescommissie is van Provincie Zeeland. De dagelijkse werkzaamheden vinden plaats onder leiding van onafhankelijk voorzitter. Het secretariaat wordt verzorgd door Provincie Zeeland. De communicatie en educatie van de Nederlandse Nationale Parken is landelijk ondergebracht bij IVN Natuureducatie. Zij heeft de opdracht van het Rijk om dit te verzorgen. Vanuit IVN zijn twee medewerkers actief voor het Nationaal Park.
Naast het Overlegorgaan bestaat de Stichting Ondersteuning Overlegorgaan Nationaal Park Oosterschelde, dat voor activiteiten subsidie ontvangt van Provincie Zeeland.
In het Algemeen Bestuur (van het Overlegorgaan en van de Stichting) zijn vertegenwoordigers gezeteld van alle spelers in het Nationaal Park, namelijk Provincie Zeeland, Waterschap Scheldestromen, Rijkswaterstaat Zee en Delta, de zeven gemeenten rondom de Oosterschelde (Noord-Beveland, Goes, Schouwen-Duiveland, Kapelle, Reimerswaal, Veere en Tholen), Stichting Het Zeeuwse Landschap, Vereniging Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, de Zeeuwse Milieufederatie, Hiswa/Recron, het watersportverbond, de Nederlandse Onderwatersport Bond, IVN Natuureducatie en de visserij.