Sandra Ploeg, bestuurslid namens Sedna in de Stichting Rugvin
Waarom een voogd in het bestuur?
Ongeveer een jaar geleden is Stichting Rugvin gaan nadenken over de rechten van natuur en specifiek de rechten van de bruinvissen in de Oosterschelde. Dit is niet uit de lucht komen vallen. Wereldwijd komt er steeds meer aandacht voor de rechten van de natuur.
Je kunt het een beetje vergelijken met mensenrechten. We zijn het er allemaal over eens dat je als mens bepaalde rechten hebt. Zo heb je in Nederland het recht om vrij te bewegen, het recht op zorg, het recht op sociale zekerheid, en stemrecht. Maar heb je weleens nagedacht over de rechten van de natuur? Heeft een rivier het recht om vrij te stromen? Heeft een dier een intrinsiek bestaansrecht? En heeft een bruinvis recht op een natuurlijke en gezonde leefomgeving?
Stichting Rugvin doet onderzoek naar walvisachtigen in Nederland. We monitoren walvissoorten op de Noordzee, onderzoeken de rol van walvispoep in klimaatverandering en tot slot identificeren we bruinvissen in de Oosterschelde. Dat laatste maakt dat wij een bijzondere band hebben met de bruinvissen in de Oosterschelde. We onderzoeken ze, herkennen ze en maken ons hard voor hun bescherming. ‘Eigenlijk gek dat deze bruinvissen niet mee konden beslissen’, vonden we. In dat kader zijn we gaan nadenken: hoe kun je de rechten van een bruinvis vertalen naar een concrete werkvorm?
Eigenlijk was dit niet lastig om te bedenken, want zoals een bruinvis niet voor zichzelf kan spreken, kunnen sommige mensen (zoals jonge kinderen) dat ook niet. We hebben daarom het menselijke systeem van een voogd overgenomen. Ik treed tijdens bestuursvergaderingen op als voogd en daarmee geef ik richting en verander ik het perspectief aan tafel. Ik kan namens Sedna (de bruinvis waarvoor ik voogd ben) vragen stellen aan het bestuur, voor of tegen iets stemmen of het bestuur stimuleren om een bepaalde richting op te gaan. Ook al zetten wij ons als stichting natuurlijk al in voor bescherming van bruinvissen, het helpt ons toch om vanuit een nieuw perspectief naar onze stichting en ons werk te kijken.
Het liefst zou je de natuur werkelijk aan tafel hebben, maar voor wat er mogelijk is is dit een fijn systeem om onszelf uit te dagen de rechten van natuur voortdurend in onze besluitvorming te overwegen. Denk maar eens na, wat zou de natuur zeggen als die met jouw bedrijf mocht meepraten?
Rechten van de Natuur
Steeds vaker worden de rechten van natuur erkend. Een mooi voorbeeld is de Mar Menor in Spanje. Dit is een zeewatermeer in de regio Murcia waar in 2021 tonnen aan dode vissen aanspoeld zijn. De bewoners rondom het meer vormden een menselijke ketting en stonden hand in hand om het volledige meer heen als symbool voor bescherming. Hierna is een handtekeningenactie ontstaan om de bescherming van het meer ook grondwettelijk vast te leggen en in 2022 werd de Mar Menor een rechtspersoon met rechten die beschermd werden middels een voogd. Rechten van de Natuur is inmiddels een internationale beweging. In Nederland wordt deze aangevoerd door Jessica den Outer. Zij is hiervoor ook ambassadeur vanuit de Verenigde Naties.